Kennisbenutting is gericht op het verbeteren van de eigen onderwijspraktijk en schoolontwikkeling. Je gebruikt daarvoor kennis uit onderzoek, bijvoorbeeld door het lezen van literatuur. Maar waarom zou je eigenlijk kennis uit onderzoek benutten?
Kennisbenutting draagt bij aan het meer onderbouwd en planmatig uitvoeren van onderwijsverbeteringen, waardoor deze een structureler en transparanter karakter krijgen. Door het benutten van onderzoekskennis wordt de school als het ware een spiegel voorgehouden. Je gaat na in hoeverre de kennis van toepassing is op jullie eigen context en praat daarover met collega’s. Daardoor ontstaat een zogenaamde ‘reflectieve dialoog’ tussen leraren. Kennisbenutting hoort bij een kritische, onderzoekende houding. In het advies van de onderwijsraad ‘Leraar zijn’ (2013) wordt duidelijk verwezen naar het belang van een kritische, onderzoekende houding van leraren voor de onderwijspraktijk:
Wil je meer lezen over het belang van praktijkonderzoek voor de onderwijspraktijk?
Lees dan de katernen van het Steunpunt Opleidingsscholen.
Wil je weten of er op jouw school een onderzoekscultuur is?
Vul deze scan in.
Hoe sta jij tegenover kennisbenutting door literatuurgebruik?
Vul deze checklist digitaal in of gebruik de download/print versie.
Professioneel handelen vereist dat men goed weet waarom men iets doet en wat men met het onderwijs voor de leerlingen op de eigen school nastreeft.
Het gaat immers niet alleen om wat er in een situatie mogelijk is of zou moeten gebeuren, maar ook wat een leraar zelf wenselijk, waardevol of belangrijk vindt. Het bewust zijn en kunnen expliciteren van de eigen professionele waarden en doelen stelt leraren in staat om aan anderen goed uit te leggen wat ze belangrijk vinden in hun onderwijs en waarom. Van hieruit kunnen leraren hun handelen verantwoorden, gezag verwerven en met anderen (collega’s, schoolleiding, ouders, enzovoort) de dialoog over hun keuzes aangaan.
In de beroepspraktijk stellen specifieke situaties met specifieke leerlingen, groepen, samenwerkingspartners en doelstellingen leraren geregeld voor ingewikkelde vraagstukken. Voor het goed handelen in die ‘unieke’ situaties bestaan geen vaste recepten. Leraren moeten in hun praktijksituatie voortdurend zelf (snelle) keuzes maken over wat de meeste geschikte handeling is. Dit vraagt van leraren om een goed ontwikkeld beoordelingsvermogen: praktische wijsheid. Deze praktische wijsheid is niet vanzelfsprekend aanwezig, maar ontwikkelt zich in de wisselwerking tussen ervaring en theorie en stelt leraren in staat om scherp te zien, horen en voelen wat er in bepaalde situaties allemaal speelt en wat de essentie is. Vanuit dit ‘gevoel’ voor de situatie kunnen leraren in hun beroepspraktijk (snel) de juiste beslissingen nemen en goed handelen.
Professionaliteit van leraren betekent dat ze in hun school niet buitenspel staan, maar invloed op de uitvoering en inrichting van het onderwijs uitoefenen vanuit hun eigen professionele waarden en doelen. Niet alleen binnen de eigen klas, maar ook buiten de klas. Leraren creëren deze professionele ruimte wanneer ze in het nastreven van hun doelen samenwerking Leraar zijn en verbinding aangaan met (de doelen van) anderen buiten de klas. Dit vergt van leraren vakbekwaamheid en inzicht in de (sociale) processen en machtsverhoudingen binnen hun schoolnetwerk en de manier waarop ze die positief kunnen beïnvloeden.
Om aan te sluiten bij de complexe, veranderlijke beroepspraktijk kan de ontwikkeling van persoonlijke professionaliteit per definitie nooit stilstaan. Het is voor leraren zaak om steeds bij te blijven bij de ontwikkelingen in de maatschappij en op het gebied van vakinhoud en -didactiek.
Daar komt bij dat het aan het leraarschap eigen is dat er zich regelmatig ingewikkelde kwesties en dilemma’s voordoen in de beroepspraktijk waar niet zomaar één ‘beste’ antwoord voor bestaat. Persoonlijke professionaliteit veronderstelt dat leraren (samen met collega’s, onderzoekers, en anderen) deze antwoorden regelmatig tegen het licht houden en steeds weer kritisch reflecteren of dit wel juiste, verantwoorde keuzes waren. Deze kritisch-onderzoekende houding van individuele leraren is onlosmakelijk verbonden met hun professionaliteit.
OnderWijs met Kennis » Wanneer gebruik je kennis? » 1.2 Het belang van kennisbenutting…
Bekijk ook even de uitleg van het 